Muziek en herstel van onveilige hechting

Een veilige basis kan in de volwassenheid opnieuw gecreëerd worden. Door het ontwikkelen van een nieuwe veilige relatie kunnen de emoties van vroeger en nu gevoeld worden (Wallin, 2010). Ze worden gekaderd en krijgen hierdoor betekenis. Het contact met zichzelf en met anderen kan hersteld worden. Communicatie begint als een spel van elkaar ontvangen en proberen te begrijpen, met elkaar in zee gaan, of juist niet (Edwards 2011).Als we kijken naar de eerste communicatie tussen moeder en kind, zien we dat het kind vooral emotie laat zien. In de eerste binding tussen moeder en kind is die emotionele boodschap en het ontvangen daarvan de meest belangrijke. Hierin gaat het vooral om de intonatie van de stem en de emotionele lading ervan, die het kind voelt.

De stem is het meest persoonlijke instrument waar we mee worden geboren en die ons verbindt met anderen. De stem is een primaire bron van hechting tussen moeder en kind, samen met aanraking en oogcontact (Baker & Uhlig, 2011). Wanneer iemand toegezongen wordt, heeft dit vaak meer emotionele lading dan wanneer iemand toegesproken wordt. Door met zingen diep adem te halen en toon te maken worden veel emoties in het lichaam geraakt.In ritme zit een duidelijke structuur. Dit zorgt voor veiligheid en ondersteuning. Hersenonderzoek leert ons dat bepaalde ritmes rust brengen. Dit gebeurt vaak onbewust. Door deze rust ervaart iemand meer ruimte voor zijn gevoelens die op dat moment aan de orde zijn, zonder over te gaan naar de mechanismes zoals vechten, vluchten of bevriezen. Iemand wordt als het ware toegankelijk voor zichzelf en anderen.Spel is essentieel in de ontwikkeling van de identiteit van een kind (Winnicot, 1971). Veel mensen met een onveilige hechting hebben niet de kans gekregen en nooit geleerd om te spelen.

Veiligheid en contact creëren en herstellen binnen muziektherapie.Bij hechting gaat het om relatie hebben met elkaar. Hierbij gaat het om veiligheid en contact. Muziek heeft de eigenschap om een emotionele boodschap op een veilige manier te uiten of over te brengen zonder daar direct woorden bij te (hoeven) gebruiken (Trehub 2003). Het bevordert het contact maken en het ervaren van emoties.In de communicatie en hechting tussen moeder en kind onderscheiden we veel elementen die we, overeenkomstig, terugvinden in muziek. In muziek mogen en kunnen woorden een ondergeschikte rol hebben. Alle emoties die gevoeld worden krijgen in muziek een veilige plek.Muziek mag leuk zijn, er mag spel ontstaan. In de muziek worden dissonantie , tegenritmes en variaties opgezocht. Dit heeft als doel iemand zijn eigen muzikale spel vast te kunnen laten houden, ook al is dit niet altijd in overeenstemming met de ander. Er mag eigen grond ontwikkeld en ervaren worden.Emoties die onderdrukt werden, zetten zich als het ware vast in de buik, onder het middenrif. Het middenrif speelt een belangrijke rol bij het zingen en wordt hierdoor in beweging gebracht en er ontstaan ruimte voor de emoties die daar vastzitten.

Dynamiek kan aangepast of gestuurd worden om emoties tijdens het spel uit te lokken en om spanningen om te buigen. Als men sneller of juist langzamer gaat spelen, zachter of luider, lieflijk of geagiteerd, ontdekken we wat er emotioneel gebeurt. Plotselinge of geleidelijke overgangen van majeur naar mineur toonaarden kunnen inzicht geven in de manier waarop iemand de muziek benaderd en ervaart. Of de muziek vanuit cognitie beredeneerd wordt of vanuit iemands gevoelswereld, en ook werkelijk de veranderingen die plaatsvonden voelt, wordt hiermee hoorbaar.

Ritmisch  kan er rust gebracht worden door bijvoorbeeld slechts de eerste klap, van vier gelijke tellen, op een trom te slaan. De andere drie tellen worden niet gespeeld. In de muziek wordt hier vaak de term “puls” gebruikt. De keuze van drie gelijke slagen (wals),  of het spelen van vier gelijke tellen kan een heel verschillend effect hebben op mensen.

Het spiegelen van de muziek die klinkt, kan de ander helpen om dichter bij zijn gevoel te komen. In het kader van emotieregulatie kan er meegegaan worden met de emotie die in de muziek klinkt. Boosheid kan in de muziek bijvoorbeeld versterkt worden en op een veilige manier gereguleerd en opgevangen worden, nog vóór er een escalatie plaatsvindt.

Nog een andere, en zeker niet onbelangrijke, techniek om rust en ruimte te bieden is holding. Holding is een uiting van nabijheid tussen ouder en kind door vastgehouden te worden en gaat gepaard met rijpen, socialiseren, leren, ontwikkelen en spelen in de verdere verzorging. Als dit goed verloopt leidt holding tot een veilige hechting en geeft het basis voor de volgende ontwikkelingsstappen: separatie enindividualisatie .

Een nieuwe veilige hechting kan in muziek gestimuleerd worden door een ritmisch of melodisch kader te bieden. Binnen dit kader worden de emoties opgevangen en krijgen ze ruimte voor nieuwe initiatieven. Dit kan aangeboden worden door, bijvoorbeeld op de piano, slechts twee eenvoudige akkoorden in een rustig tempo na elkaar te spelen.

Tot slot is de betrouwbaarheid van de therapeut van groot belang, waardoor er een echte relatie ontstaat. De cliënt mag ervaren dat de therapeut echt om hem geeft, onvoorwaardelijk. Er wordt een soort bad van veiligheid gecreëerd, waarin de cliënt het gevoel heeft dat hij gehoord wordt en mag uitspreken wat hij voelt of denkt. Hij mag zich volkomen geaccepteerd voelen.

Muziek en daarmee muziektherapie kan een goede invloed hebben op het herstel of creëren van een veilige hechting. Muziek heeft veel overeenkomsten met de vroege ouder-kind relatie en is daarom bij uitstek geschikt om een nieuwe veilige hechting op te bouwen. Muziek biedt de mogelijkheden om niet benoemde gevoelens te laten klinken. Hierna mogen woorden komen, zoals dit ook gebeurt in de ontwikkeling van een kind. De bovengenoemde muzikale interventies zijn geschikt om contact en veiligheid te creëren en een nieuwe veilige hechting te ontwikkelen, zowel bij kinderen als volwassenen.

Dit is een gedeelte van een artikel wat ik heb geschreven. Voor het volledige artikel, neem gerust contact op.